T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ BİRİNCİ DÖNEM BİRİNCİ YAZILIYA HAZIRLIK SORU VE CEVAPLARI

Mustafa Kemal’in doğduğu ve çocukluğunun geçtiği Selanik şehrinin özelliklerini yazınız.

İşlek bir limanı ve Avrupa ile demir yolu bağlantısı bulunan Selânik, Osmanlı ülkesinin her bakımdan en gelişmiş şehirlerinden biriydi. Ekonomik ve kültürel canlılığın hâkim olduğu Selanik’te çeşitli dinlerden ve milletlerden insanlar bir arada yaşıyorlardı.

Mustafa Kemal’in okuduğu okulları yazınız.

Selanik- Mahalle Mektebi, Şemsi Efendi Okulu, Selanik Mülkiye Rüştiyesi, Selanik Askeri Rüştiyesi

Manastır- Manastır Askeri İdadisi

İstanbul- İstanbul Harp Okulu, İstanbul Harp Akademisi

Mustafa Kemal’in fikir hayatının oluşmasında etkili olan şehirleri yazınız.

Selanik, Manastır, İstanbul, Şam, Sofya.

Trablusgarp Savaşı kimlerle yapılmıştır? Mustafa Kemal için önemi nedir?

İtalyanlarla yapılmıştır. Mustafa Kemal’in ilk askeri başarısıdır.

Mustafa Kemal Birinci Dünya Savaşı’nda hangi cephelerde hangi başarıları kazanmıştır?

Çanakkale Cephesinde Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu’nda düşmanı durdurdu.

Doğu’da Muş ve Bitlis’i Rus işgalinden kurtardı.

Suriye Cephesi’nde Yıldırım Orduları Grup kumandanı olarak atanmış ve Türk kuvvetlerini Suriye’nin kuzeyine çekmiştir.

Birinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni yanında savaşa sokmak istemesinin sebepleri nelerdir?

a-Yeni cepheler açarak yükünü hafifletmek istemesi b-Musul ve Kerkük petrollerinden faydalanma isteği c-Rusya ve İngiltere’ye karşı padişahın halifelik sıfatından yararlanma isteği d-Rusya’ya Boğazlar yoluyla yapılacak yardımı önleme isteği

Birinci Dünya Savaşı’nın sebeplerini yazınız.

a-Almanya’nın siyasi birliğini tamamlayarak, sömürgecilikte İngiltere’ye rakip olması b -Fransa ve Alman- ya arasındaki Alsas-Loren bölgesi meselesi(Fransa’nın Sedan Savaşı’nda kaybettiği bu bölgeyi geri almak istemesi) c-Balkanlarda Avusturya-Macaristan Rusya rekabeti d-İtalya’nın Akdeniz’de hakimiyet kurma isteği  e-Çıkar çatışmalarının bloklaşmaya(Üçlü İtilaf 1907,Üçlü İttifak 1882)ve silahlanmaya yol açması f-Osmanlı Devleti’ni paylaşma isteği g-Avusturya-Macaristan veliahdının bir Sırplı tarafından öldürülmesi

Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasında Avusturya-Macaristan ve Rusya arasındaki ilişkilerin ne gibi bir etkisi olmuştur?

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Rusya arasında Balkanlarda rekabet vardı. Rusya Panislavizm politikası ile Avusturya-Macaristan egemenliğindeki slavları egemenliği altına almak istiyordu. Nitekim Birinci Dünya Savaşı’nın fiilen başlamasına bu rekabet yol açmıştır.

İtilaf Devletleri’nin Osmanlı Devleti’ni I. Dünya Savaşı’na sokmak istememelerinin sebeplerini yazınız.

İtilaf Devletleri zayıf olan Osmanlı Devleti’nin kendilerine yük olacağını düşünüyorlardı. Ayrıca Osmanlı Devleti üzerinde emelleri vardı.

Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasında Almanya ve Fransa arasındaki ilişkilerin ne gibi bir etkisi olmuştur?

Özellikle iki ülke sınırında yer alan yeraltı kaynakları bakımından zengin Alsas-Loren bölgesinin hakimiyeti ve sömürge arayışı etkili olmuştur.

Hicaz Cephesi’nde Mekke Emiri Şerif Hüseyin’in İngilizlerin yanında yer almasının sebebi nedir? Açıklayınız.

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na giriş sebepleri nelerdir?

a-Daha önce kaybettiği toprakları geri alma düşüncesi b-İttihat ve Terakki Partisi’nin Alman yanlısı bir politika izlemesi ve savaşı Almanların kazanacağını düşünmesi c-İtilaf Devletleri tarafından Rusya’nın da etkisiyle kabul edilmeyen Osmanlı Devleti’nin yalnız kalmak istememesi. d-Rusya’nın Boğazlar üzerindeki tarihi emelleri ve İtilaf Devletleri’nin Balkan Savaşı’nda Rus yanlısı bir politika izlemeleri. e-Almanlarla yapılan gizli antlaşma(2 Ağustas 1914)  f-İngilizlerden kaçan iki Alman denizaltısının Osmanlılara sığınması, bunların satın alındığının ilan edilmesi ve bu gemilerin Rus limanlarını bombalaması

Birinci Dünya Savaşı devam ederken 1917 yılı içerisinde meydana gelen ve savaşın gidişatını değiştiren iki önemli olay nedir? Açıklayınız.

Rusya’nın savaştan çekilmesi, ABD’nin savaşa girmesidir.

Osmanlı Devleti’nin Kanal cephesini açma sebepleri nelerdir?

Mısır’ı ele geçirerek, İngilizlerin sömürgeleriyle irtibatını keserek o bölgelerden asker almasını da önlemek.

Çanakkale Cephesi’nin açılış sebepleri nelerdir?

a-İtilaf Devletlerinin Boğazları ele geçirerek Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak istemeleri b-Rusya’ya askeri ve ekonomik yardım yapmak istemeleri c-İttifak Devletlerinin Balkanlardan olabilecek bağlantılarını kesmek istemeleri.

Çanakkale Savaşı’nın sonuçlarını yazınız?

1-Savaşın yaklaşık iki yıl uzamasına yol açtı. 2-Rusya’ya yardım yapılamadığı için Rusya’da ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekildi. 3-Bulgaristan’ın tereddüdü ortadan kalktı ve İttifak Devletleri yanında savaşa girdi. 4-Bu başarı Milli Mücadele için örneklik teşkil etti.5-Her iki taraftan toplam 500 bin kişinin kaybına yol açtı.

Kafkas Cephesi’nin açılma sebepleri nelerdir?

İtihatçıların Kafkasya üzerinden Türk ülkeleri ile ilişki kurarak Rusları zor durumda bırakmak istemeleri ve Bakü petrollerini ele geçirme konusunda Almanya’nın teşvikleri sebebiyle bu cephe açılmıştır.

Sarıkamış Harekatı’nın başarısız olmasının sebepleri nelerdir?

Kış mevsiminin olumsuz etkisiyle askerlerin donarak ya da tifüsten hayatını kaybetneleri.

Rusların Birinci Dünya Savaşı’ndan çekilirken yaptıkları antlaşmanın adı nedir? Osmanlı Devleti’ni ilgilendiren hükmü nedir?

Brest-Litowsk Antlaşması. Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı Devleti’ne bırakılmıştır.

İngilizlerin Irak Cephesi’ni açma sebepleri nelerdir?

İngilizlerin Musul-Kerkük petrollerini ele geçirme, Hint deniz yolunun güven altına alınması ve Kuzeye çıkarak Ruslara yardım etme düşünceleri ile İngilizler tarafından açılmıştır.

Wilson ilkelerini Osmanlı açısından değerlendiriniz.

Türk hakimiyetinde olan Boğazlardan geçiş serbest bırakılmış, Türklerin çoğunluk teşkil etmediği yerlere bağımsızlık hakkı tanımıştır. Bilhassa Arap bölgelerinde bağımsızlık hareketlerine yol açmış ve Osmanlı Devleti’nin dağılmasını hızlandırmıştır.

İtilaf Devletleri’nin Wilson İlkelerine karşı geliştirdikleri yöntem nedir? Özelliği nedir?

Manda yani himaye yönetimidir. Sömürgeciliğin kamufle edilmiş şeklidir.

Paylaşma tasarılarında ne gibi değişiklikler olmuştur?

Rusya savaştan çekildikten sonra Rusya’ya bırakılan Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurulması düşünülmüştür. Boğazlarda ortak denetime tabi tutulmaya karar verilmiştir. Daha önce İtalya’ya bırakılan İzmir ve çevresi Paris Konferansı’nda Yunanistan’a bırakılmış, Fransızlara bırakılan Kuzey Irak’ta İngilizlere bırakılmıştır. Böylece paylaşma tasarılarında bazı değişiklikler yapılmış oldu.

Dünya Savaşı’nın sonuçlarını yazınız.

1-Savaş sonunda siyasi üstünlük Avrupa’dan Amerika’ya geçmiştir. 2-Avrupa’da İngiltere ve Fransa’nın ağırlığı artmıştır. 3-Yeni devletler kurulmuş, Avrupa’nın haritası değişmiştir. 4-Almanya sömürgelerini kaybetti. 5-Milletler Cemiyeti kuruldu. 6-Almanya’ya ağır bir antlaşma imzalatılması ve Fransa’nın baskıları II. Dünya’ya Savaşı’na ortam hazırladı. 7-Avrupa’da demokrasi güç kazandı. 8-İmparatorluklar yıkıldı.

Mondros Ateşkes Antlaşması’nı Osmanlı açısından değerlendiriniz.

Ateşkes hükümlerine göre Osmanlı Devleti fiilen sona ermiş oluyordu. Bütün egemenlik hakları kısıtlanıyor; askeri hükümlerle de Osmanlı savunmasız bırakılıyordu.24.madde ile de bir Ermeni yurdu tasarlanıyordu.

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın istediğiniz 2 maddesini Osmanlı açısından değerlendiriniz.

-Bütün ulaşım ve haberleşmeye ait araçlar İtilaf Devletleri’nin denetimine girecektir.

  -Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması dışındaki askerler terhis edilecektir.

Osmanlı Devleti’nin ulaşım ve iletişimi kontrol altına alınmış, güvenliği tehdit altına girmiş ve savunmasız bırakılmıştır.

Mustafa Kemal’in Samsun’a gönderiliş sebebi nedir? Açıklayınız.

O tarihlerde Orta ve Doğu Karadeniz’de Rum çetelerinin faaliyetlerine karşı Türk çeteleri direniş gösteriyorlar, bu durum Yunanlılar tarafından İtilaf Devletlerine Rumlar katlediliyor diye lanse ediliyordu. İtilaf Devletlerinin isteği üzerine bu olayları soruşturmak için bu bölgeye bir müfettiş gönderilmesine karar verildi.

Mavri Mira Cemiyetinin amaçlarını yazınız.

Amacı; İzmir ve çevresi ile Doğu Trakya’nın Yunanistan’a bağlanmasını sağlamak, Bizans Devleti’ni yeniden kurabilmek.

Pontus Rum Cemiyetinin amacını yazınız.

Trabzon Rum İmparatorluğunu yeniden kurmak amacıyla kurulmuştur.

Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin kuruluş amacı nedir? Açıklayınız.

Doğu Anadolu’nun Ermenilere verilmesini engellemek amacıyla kurulmuştur. Erzurum Kongresi’nin toplanmasını sağlamıştır.

Kilikyalılar Cemiyetinin kuruluş sebebi nedir? Açıklayınız.

Adana ve çevresini Fransızlar ve Ermenilere karşı korumak amacıyla kurulmuştur.

Trakya Paşaeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’ni amacı nedir? Açıklayınız.

Doğu Trakya’nın Yunanlılara geçmesine engel olma gerekirse Batı Trakya’nın da katılımıyla bir devlet kurma.

Paris Konferansı’nın toplanış amaçları nelerdir?

Paris Barış Konferansı’nın amacı yenilen devletlerle yapılacak barış antlaşmalarının esaslarını tesbit etmekti.

İzmir’in işgal kararı nerede kararlaştırılmıştır? İşgalin ne gibi sonuçları olmuştur?

Paris Barış Konferansı’nda kararlaştırılmıştır. Batı Cephesinde Yunan kuvvetlerine direniş başlamış, cemiyetler kurulmuş, Kuvayi Milliye başlamış ve Batı Cephesi kurulmuştur.

Amasya Genelgesi’ni Milli Mücadele açısından değerlendiriniz.

Amasya Tamimi Milli Mücadele’de hazırlanan ilk ciddi belgedir. Kurtuluş Savaşı’nın amacını ve gerekçesini açıklamıştır. Türk milletini, milli bağımsızlık ve egemenlik savaşına çağıran bir milli uyanış alarmı olan bu genelge ile Mustafa Kemal, Türk milletini ortak bir dava için birleştirmek ve ona egemenlik hakkını sağlamak amacı ile büyük bir adım atmıştır.

Erzurum Kongresi’ni Milli Mücadele açısından değerlendiriniz.

Erzurum Kongresi bölgesel bir kongre olmasına rağmen, milli kararlar almıştır. Vatanın bütünlüğü vurgulanmış, Mebusan Meclisi’nin açılması ve geçici bir hükümetin kurulması istenmiş ve milli iradeden bahsedilmiştir.

Sivas Kongresi’ne karşı Damat Ferit hükümetinin tutumu nasıl olmuştur? Açıklayınız.

Kongrenin toplanmasına engel olmaya çalışmış, daha sonra da Sivas Kongresi kararlarını tanımamış ve bu kararların padişaha iletilmesine engel olmuştur.

Sivas Kongresi kararlarına Damat Ferit’in olumsuz tutumu karşısında Mustafa Kemal’in izlediği siyaset ne olmuştur?

Damat Ferit Hükümeti ile bütün haberleşme ve yazışmaları kesmiş, Damat Ferit hükümeti iş yapamaz haline gelince istifa etmiş ve yerine Ali Rıza Hükümeti kurulmuştur.

Amasya Görüşmelerini Milli Mücadele açısından değerlendiriniz.

Bu görüşmelerin yapılması İstanbul hükümeti tarafından Heyet-i Temsiliye’nin tanındığını gösterir. Bu görüşmelerden çıkan en önemli sonuç Meclis-i Mebusan’ın toplanmasıdır.

Mustafa Kemal’in Ankara’ya geliş amacı nedir? Açıklayınız.

İstanbul’da toplanacak Meclis-i Mebusan’ın çalışmalarını daha yakından takip etmektir.

Mustafa Kemal’in Ankara’yı seçiş amacı nedir? Açıklayınız.

Ankara’yı seçmesinde ulaşım ve haberleşme imkanlarının iyi olması, Batı cephesine yakın olması, merkezi bir konumda olması, Ankara’nın işgal dışında olması ve XX.Kolordu merkezi olması etkili olmuştur.

Mustafa Kemal Meclis-i Mebusan’a katılacak milletvekillerinden hangi isteklerde bulunmuştur?

Seçimlerden sonra bazı milletvekilleriyle bir araya gelen Mustafa Kemal onlardan bazı isteklerde bulunmuştur. Buna göre; Mustafa Kemal Meclis-i Mebusan’a başkan seçilecek (gıyabında), Müdafa-i Hukuk grubu kurulacak ve Sivas Kongresi kararları kabul edilecekti.

İtilaf Devletleri’nin Meclis-i Mebusan’ın toplanmasına karşı çıkmamalarının sebebi nedir? Açıklayınız.

İtilaf Devletleri İstanbul’u  kontrol altında tuttukları için seçimlerin yapılmasına ve Meclis-i Mebusan’ın toplanmasına ses çıkarmadılar. Onlar Meclis-i Mebusan’dan önemli kararların çıkacağını zannetmiyorlardı.

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde kabul edilen Misak-ı Milli’nin önemi nedir?

Misak-ı Milli ile Türk yurdunun sınırları çizilmiş, Türk milleti bağımsızlık amacını tün dünyaya duyurmuştur.

Mustafa Kemal’e TBMM’yi açma imkânı veren gelişmeler nelerdir?

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin Misak-ı Milli kararlarını alması üzerine İstanbul’un işgal etmesi ve milletvekillerinin tutuklanarak Malta adasına sürülmesi.

TBMM  Ayaklanmalara karşı hangi tedbirleri almıştır?

Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı. Bu kanunu uygulamak amacıyla İstiklal mahkemeleri kuruldu. İstanbul’un hazırlattığı fetvaya karşı Ankara Müftüsünün başkanlığında karşı fetva hazırlandı. Askeri tedbirlerle ayaklanmalar bastırıldı.

TBMM’ye karşı çakan ayaklanmalara sebeplerini yazınız.

Ayaklanmaların çıkmasında İtilaf Devletleri’nin ve İstanbul hükümetinin kışkırtmalarının büyük etkisi vardır. İstanbul hükümeti tarafından TBMM aleyhine hazırlanan fetvanın da büyük etkisi olmuştur. Bunun yanında ordunun terhis edilmesinden sonra Anadolu’da ortaya çıkan otorite boşluğunun etkisi vardır. Kuva-i Milliye’nin halka yaptığı yanlış davranışlarının da etkisi vardır. TBMM’nin asker alımları da İtilaf Devletleri ve İstanbul hükümeti tarafından suistimal edilmiştir. Bazı bölgelerde güçlü aileler arasındaki nüfuz mücadelesi de etkili olmuştur. Bazı ayaklanmalarda İngilizlerin boğazlar bölgesini koruma düşüncesiyle çıkarılmıştır.

Sevr Antlaşması yürürlüğe girmeyen bir antlaşmadır. Neden?

Kanun-ı Esasi’ye antlaşmaları yürürlüğe grimesi için meclis tarafından onaylanması gerekiyordu. Meclis-i Mebusan kapalı olduğu için onaylanmamış, TBMM de bu antlaşmayı kabul etmemiş ve yok saymıştır.

Kanun-ı Esasi- Birinci Meşrutiyetle oluşturulan anayasa.

Meclis-i Mebusan: Birinci Meşrutiyetle oluşturulan üyelerini halkın seçtiği meclis.

Heyet-i Temsiliye (Temsil Heyeti): Erzurum ve Sivas Kongrelerinde oluşturulan TBMM’nin açılmasına kadar görev yapan ve başkanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı heyet.

Manda Yönetimi: İtilaf Devletlerinin Wilson ilklerine karşı buldukları zayıf devletleri himaye etmeye dayalı sistem.

Megali İdea: Yunanistan’ın Bizans’ı yeniden kurma ideali.

Vilayat-ı Sitte: Doğu Anadolu’da Ermeni Devleti’nin kurulması düşünülen altı ili.

Kuva-i Milliye: Anadolu’nun İtilaf Devletleri tarafından işgali üzerine vatanı savunmak için gönüllü olarak mücadeleye başlamış kuvvetlere verilen isim.

Hareket Ordusu: 31 Mart Vakası (Olayı)’nın çıkması üzerine Selanik’te hazırlanan ve kurmay başkanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı ordu.

Yazının pdfsi için tıklayınız.

Yorumlar